Uji Kompetensi Basa Sunda Kelas XI Semester Ganjil

Artikel ieu baris medar ngeunaan conto soal jeung jawaban basa Sunda pikeun kelas XI semester ganjil, kalayan tujuan pikeun mantuan siswa dina diajar jeung ngasah kamampuh basa Sundana. Dihandap ieu bakal dipidangkeun runtuyan soal nu ngawengku sababaraha matéri nu umum diajarkeun di semester awal kelas XI, dilengkepan ku jawaban nu jelas tur runtut.

Outline Artikel:

1. Bubuka

   • Pentingna diajar basa Sunda.
   • Tujuan artikel.
   • Sarengkon-sarengkon materi nu bakal dibahas.

2. Bagian 1: Pamahaman Téks (Wacana)

   • Sub-bagian 1.1: Maca jeung Nangtukeun Pokok Pikiran
     • Conto wacana pondok (deskriptif/narasi).
     • Soal nangtukeun pokok pikiran.
     • Jawaban jeung pedaran.
   • Sub-bagian 1.2: Nangtukeun Términologi jeung Hartina
     • Conto wacana nu ngandung istilah husus.
     • Soal néangan hartina istilah dina wacana.
     • Jawaban jeung pedaran.
   • Sub-bagian 1.3: Nangtukeun Amanat/Pesen Wacana
     • Conto wacana (misal: dongéng/carita pondok).
     • Soal nangtukeun amanat.
     • Jawaban jeung pedaran.

3. Bagian 2: Tatap Basa (Tata Basa) jeung Éjahan

   • Sub-bagian 2.1: Paparikan Kecap (Ragam Basa Lulugu)
     • Conto kalimah dina ragam lulugu (lemes, loma, kasar).
     • Soal ngarobah ragam basa.
     • Jawaban jeung pedaran.
   • Sub-bagian 2.2: Panambah Kecap (Afiks)
     • Pedaran singget ngeunaan panambah (rarangken).
     • Conto kalimah nu maké rarangken.
     • Soal nangtukeun fungsi rarangken atawa ngawangun kecap.
     • Jawaban jeung pedaran.
   • Sub-bagian 2.3: Éjahan jeung Tanda Baca
     • Conto kalimah nu bener jeung salah dina éjahan/tanda baca.
     • Soal ngabenerkeun éjahan jeung tanda baca.
     • Jawaban jeung pedaran.

4. Bagian 3: Paguneman (Dialog) jeung Éstapika

   • Sub-bagian 3.1: Nyusun Paguneman
     • Téma paguneman.
     • Soal nyusun paguneman singket.
     • Conto paguneman nu lungsur.
   • Sub-bagian 3.2: Ngaguar Unsur-unsur Paguneman
     • Conto paguneman.
     • Soal nangtukeun saha nu nyarita, ka saha, jeung naon témana.
     • Jawaban jeung pedaran.

5. Bagian 4: Nulis (Éssey/Carpon) jeung Ngébréhkeun Pamadegan

   • Sub-bagian 4.1: Nulis Carita Pondok (Carpon)
     • Téma atawa kerangka carpon.
     • Conto carpon pondok nu ngagambarkeun téma.
     • Pedaran ngeunaan unsur-uns carpon.
   • Sub-bagian 4.2: Ngébréhkeun Pamadegan (Argumentasi)
     • Wacana nu sipatna argumentatif.
     • Soal nangtukeun sudut pandang panulis.
     • Jawaban jeung pedaran.

6. Panutup

   • Motivasi pikeun terus diajar.
   • Pentingna latihan rutin.

Bubuka

Basa Sunda, salaku salah sahiji basa daérah nu masih kénéh hirup tur mekar di pulo Jawa Barat, miboga peran penting dina ngajaga identitas budaya urang. Diajar basa Sunda teu ukur ngajarkeun kumaha cara ngagunakeunana dina komunikasi sapopoé, tapi ogé ngawanohkeun urang kana kasang tukang budaya, tradisi, jeung ajén-inajén luhur nu aya dina masarakat Sunda. Pikeun siswa kelas XI, pemahaman basa Sunda téh geus kudu leuwih jero tur komprehensif, ngawengku kamampuh maca, nulis, nyarita, nepi ka ngaguar unsur-uns basa jeung sastra Sunda.

Artikel ieu dikréasi kalawan tujuan pikeun jadi salah sahiji alat bantu pikeun siswa kelas XI semester ganjil dina ngasah kamampuh basa Sundana. Sajalan jeung kurikulum nu lumaku, matéri nu bakal dibahas ngawengku pamahaman téks, tatap basa, éjahan, paguneman, nepi ka nulis carpon jeung ngébréhkeun pamadegan. Sadaya conto soal jeung jawaban dipidangkeun kalawan runtut tur jelas, supados langkung gampil dipikaharti ku para siswa. Mugia artikel ieu tiasa mangpaat tur janten léngkah awal nu positip dina diajar basa Sunda.

Bagian 1: Pamahaman Téks (Wacana)

Bagian ieu baris nguji kamampuh siswa dina nganalisis jeung ngaguar hiji wacana. Wangun soalna bakal ngawengku macakeun téks, nangtukeun pokok pikiran, hartina istilah, nepi ka amanat nu aya dina éta téks.

Sub-bagian 1.1: Maca jeung Nangtukeun Pokok Pikiran

Conto Wacana:

Sakola téh mangrupa tempat pikeun nambah pangaweruh jeung ngamekarkeun diri. Di dinya, urang diajar rupa-rupa élmu, ti mimiti basa, matématika, élmu pangaweruh alam, nepi ka élmu sosial. Guru boga peran penting pisan dina ngasupkeun élmu ka siswa. Lian ti éta, sakola ogé tempat pikeun ngalatih kamampuh sosial, saperti babarengan jeung babaturan, silih ngahargaan, jeung diajar tanggung jawab. Ku kituna, sakola lain ngan ukur tempat diajar élmu umum, tapi ogé tempat pikeun ngabentuk watak jeung kapribadian anu hadé.

Soal:

Naon pokok pikiran tina wacana di luhur?

Jawaban jeung Pedaran:

• Jawaban: Pokok pikiran tina wacana di luhur nyaéta pentingna sakola salaku tempat nambah pangaweruh, ngamekarkeun diri, jeung ngabentuk watak.
• Pedaran: Wacana téh ngajéntrékeun sababaraha fungsi jeung peran sakola. Dimimitian ku fungsi utama nyaéta nambah pangaweruh, dilanjutkeun peran guru, nepi ka fungsi sosial jeung pembentukan kapribadian. Sadaya gagasan dina wacana éta museur kana pentingna sakola.

Sub-bagian 1.2: Nangtukeun Términologi jeung Hartina

Conto Wacana:

Di masarakat Sunda, aya hiji tradisi anu kawentar pisan nyaéta Sisingaan. Sisingaan téh mangrupa hiji wangun kasenian anu dilakukeun ku sababaraha urang lalaki anu ngangkat hiji tangkal kai anu diluaran ku rupa singa. Biasana, Sisingaan téh dipidangkeun dina acara-acara husus, saperti sukuran atawa upacara adat. Tujuanana pikeun ngébréhkeun rasa syukur ka Gusti Nu Maha Welas Asih jeung ngamulyakeun para karuhun. Gerakan Sisingaan téh kacida lincahna, disarengan ku tabuhan goong jeung waditra séjénna anu matak ramé jeung nimbulkeun rasa sumanget.

Soal:

1. Naon hartina istilah "Sisingaan" dumasar kana wacana di luhur?
2. Naon tujuan dipidangkeunana Sisingaan dumasar kana wacana di luhur?

Jawaban jeung Pedaran:

1. Jawaban: Dumasar kana wacana, "Sisingaan" téh mangrupa hiji wangun kasenian anu dilakukeun ku sababaraha urang lalaki anu ngangkat hiji tangkal kai anu diluaran ku rupa singa.

   • Pedaran: Soal ieu nguji kamampuh siswa pikeun néangan definisi hiji istilah anu geus dipedar langsung dina téks. Jawabanna aya dina kalimah kahiji paragraf kadua.

2. Jawaban: Tujuan dipidangkeunana Sisingaan téh pikeun ngébréhkeun rasa syukur ka Gusti Nu Maha Welas Asih jeung ngamulyakeun para karuhun.

   • Pedaran: Soal ieu ogé nguji kamampuh siswa dina néangan informasi husus dina wacana, nyaéta ngeunaan tujuan hiji kagiatan. Jawabanana aya dina kalimah katilu paragraf kadua.

Sub-bagian 1.3: Nangtukeun Amanat/Pesen Wacana

Conto Wacana:

Kacaritakeun baheula aya hiji budak lalaki ngaranna Lutung Kasarung. Manehna téh digoréngkeun ku lanceukna anu jahat. Sabab kasép jeung bageur, sanajan rupana kawas lutung, manéhna ahirna kapiharep ku putri anu kacida geulisna, nyaéta Putri Purbasari. Sanajan loba nu nyapirakeun, Lutung Kasarung geus ngabuktikeun yén penampilan luar téh lain jaminan utama kana hade atawa goréngna hiji jalma. Kacicikanana ku kasabaran jeung kabageuran manéhna, ahirna Lutung Kasarung bisa hirup bagja jeung Putri Purbasari.

Soal:

Naon amanat anu bisa dicokot tina carita Lutung Kasarung di luhur?

Jawaban jeung Pedaran:

• Jawaban: Amanat tina carita Lutung Kasarung nyaéta urang ulah ningali hiji jalma tina rupana wungkul, tapi kudu ningali kana haté jeung kalakuanana. Kabagjaan téh bisa diraih ku kasabaran, kabageuran, jeung kasatiaan.
• Pedaran: Amanat mangrupa pesen moral anu hayang ditepikeun ku pangarang ka nu maca. Dina carita ieu, sanajan Lutung Kasarung rupana siga lutung, tapi manéhna boga haté nu hadé jeung sabar, nepi ka ahirna meunang kabagjaan. Ieu ngajarkeun urang pikeun ulah heureuy pangécé ka batur dumasar kana panampilan luar.

Bagian 2: Tatap Basa (Tata Basa) jeung Éjahan

Bagian ieu bakal museur kana aturan-aturan makéna basa Sunda, saperti ragam basa, panambah kecap, jeung éjahan nu bener.

Sub-bagian 2.1: Paparikan Kecap (Ragam Basa Lulugu)

Dina basa Sunda, aya sababaraha ragam basa anu digunakeun, utamana ragam basa lulugu (lemes, loma, kasar). Ieu gumantung kana saha nu diajak nyarita jeung saha nu dicaritakeun.

Soal:

Raksukan kalimah di handap ieu kana ragam basa loma!

1. "Pun lanceuk badé angkat ka pasar."
2. "Éta Ibu nuju nampi tamu ti Bandung."

Jawaban jeung Pedaran:

1. Jawaban: "Lanceuk kuring rék indit ka pasar."

   • Pedaran: Kecap "pun" (sorangan) diganti ku "kuring" (sorangan dina basa loma), "badé" diganti ku "rék", jeung "angkat" diganti ku "indit". "Lanceuk" mah sarua baé.

2. Jawaban: "Éta Ibu nuju nampi tamu ti Bandung." (Kalimah ieu geus loma, tapi mun rék leuwih kasar deui: "Éta Ibu keur meunang tamu ti Bandung.")

   • Pedaran: Dina kalimah ieu, kecap "nuju" jeung "nampi" geus lumrah dipaké dina basa loma pikeun ka kolot atawa jalma nu dihormatan. Mun rék leuwih loma deui, bisa ogé jadi "Éta Ibu keur meunang tamu ti Bandung," tapi dina konteks ieu, kalimah aslina geus dianggap loma. Penting pikeun ngartikeun konteks pamakéanana.

Sub-bagian 2.2: Panambah Kecap (Afiks)

Rarangken (afiks) nyaéta bubuhan dina awal, tengah, atawa ahir kecap dasar pikeun ngarobah hartina atawa ngawangun kecap anyar.

Soal:

1. Naon hartina kecap "tulis" lamun dibéré rarangken hareup "pa-" jeung rarangken tukang "-an"? Jieun hiji kalimahna!
2. Rarangken "di-" dina kecap "dibéré" nuduhkeun naon?

Jawaban jeung Pedaran:

1. Jawaban: Kecap "tulis" lamun dibéré rarangken hareup "pa-" jeung rarangken tukang "-an" jadi "patulis-an". Hartina nyaéta patalina jeung tulisan, atawa hal-hal nu patali jeung urusan tulis-menulis.

   • Conto Kalimah: "Urang kudu ati-ati pisan dina patulisan-patulisan dina laporan mah, sangkan teu aya kasalahan."
   • Pedaran: Soal ieu nguji kamampuh siswa ngawangun kecap anyar ku cara nambahkeun rarangken jeung ngartikeun hartina. "Pa-…-an" mindeng nuduhkeun patalina hiji hal.

2. Jawaban: Rarangken "di-" dina kecap "dibéré" nuduhkeun wangun PASIF (lamun dina basa Indonésia: bentuk pasif). Hartina, subjek tina kalimah éta nu narima pagawean.

   • Pedaran: Rarangken "di-" dina basa Sunda sarua jeung dina basa Indonésia, nyaéta pikeun ngawangun kalimah pasif. Dina kalimah "Anu geus dibéré pangajén téh réa pisan," nu narima pangajén téh lain nu ngalakukeun, tapi jalma nu dicaritakeun.

Sub-bagian 2.3: Éjahan jeung Tanda Baca

Éjahan nu bener jeung pamakéan tanda baca nu pas bakal ngajadikeun tulisan leuwih kaharti jeung bener.

Soal:

Benerkeun éjahan jeung tanda baca dina kalimah di handap ieu!

1. "Anu mattina manéhna langsung ka sakola."
2. "Kumaha kabarna barudak ceuk bu guru ka maranéhna."

Jawaban jeung Pedaran:

1. Jawaban: "Isukna manéhna langsung ka sakola."

   • Pedaran: Kecap "mattina" teu luyu jeung éjahan basa Sunda, nu bener téh "isukna". Tanda baca di ahir kalimah geus bener (titik).

2. Jawaban: "Kumaha kabarna, barudak?" ceuk Bu Guru ka maranéhna.

   • Pedaran:
     • "Kumaha kabarna" kudu dituturkeun ku tanda koma (,) sabab aya pangéling ka "barudak".
     • "barudak" kudu maké tanda kutip dua di hareup jeung di tukang ("barudak") sabab éta kalimah langsung anu diucapkeun ku Bu Guru.
     • "ceuk Bu Guru" kudu dimimitian ku aksara leutik (kecuali mun Bu Guru téh ngaran jalma).
     • Di ahir kalimah tanda baca geus bener (titik).

Bagian 3: Paguneman (Dialog) jeung Éstapika

Bagian ieu bakal nguji kamampuh siswa dina nyusun jeung ngaguar paguneman, nu mangrupa salah sahiji wangun komunikasi lisan nu penting.

Sub-bagian 3.1: Nyusun Paguneman

Soal:

Susun hiji paguneman singket antara dua urang babaturan, Budi jeung Ani, anu papanggih di jalan. Témana ngeunaan rencana liburan sakola.

Conto Paguneman:

Budi: "Héy, Ani! Naon daramang?"
Ani: "Alhamdulillah, Budi. Naha manéh sorangan waé?"
Budi: "Éra, ieu gé rék balik ti warung. Tos lami teu tepang, kumaha kabarna?"
Ani: "Baé, Budi. Nuju teu aya pamalihsan, nuju ngadamel tugas sakola. Eh, Budi, badé ka mana atuh liburan sakola engké?"
Budi: "Wah, teu acan aya rencana, Ni. Panginten ngabantosan Ibu di bumi waé atanapi ngiring ka kampung. Manéh kumaha?"
Ani: "Abdi mah badé ka Bandung sareng kulawargi. Hoyong ngalongkewangan témpat-témpat anu énggal."
Budi: "Wah, pikaresepeun pisan! Mugi-mugi liburan urang duaan lancar nya."
Ani: "Amin, Budi. Urang tepang deui engké di sakola."
Budi: "Muhun, Ni. Ati-ati di jalana."

Pedaran:

Paguneman di luhur dimimitian ku salam, nanyakeun kabar, nepi ka ngadiskusikeun rencana liburan. Pamakéan basa ogé geus lumrah dipaké dina obrolan sapopoé antar babaturan.

Sub-bagian 3.2: Ngaguar Unsur-unsur Paguneman

Conto Paguneman:

Guru: "Barudak, dinten ayeuna urang badé ngadamel karangan ngeunaan pangalaman pribadi."
Murid 1: "Bu, kumaha upami pangalamanana ngeunaan liburan ka kampung?"
Guru: "Mangga, éta saé pisan. Anu penting mah caritakeun kalayan jéntré tur ngandung unsur-uns karangan anu saé."
Murid 2: "Upami abdi tiasa nyerat pangalaman nalika miluan acara helaran di kampung téh, Bu?"
Guru: "Wah, éta langkung saé deui! Mangga dilajengkeun."

Soal:

1. Saha waé anu aya dina paguneman di luhur?
2. Naon téma utama paguneman téh?
3. Kumaha sikep murid-murid ka guru dina paguneman éta?

Jawaban jeung Pedaran:

1. Jawaban: Anu aya dina paguneman téh nyaéta Guru jeung Murid ( aya Murid 1 jeung Murid 2).

   • Pedaran: Soal ieu museur kana identifikasi palaku dina hiji paguneman.

2. Jawaban: Téma utama paguneman téh ngeunaan tugas nyieun karangan anu sipatna pangalaman pribadi, kalayan conto pangalaman liburan ka kampung atawa miluan acara helaran.

   • Pedaran: Soal ieu nguji kamampuh siswa nangtukeun topik atawa inti tina hiji obrolan.

3. Jawaban: Sikep murid-murid ka guru dina paguneman éta téh hormat jeung sopan. Maranéhna nanya kalayan santun ("Bu, kumaha upami…", "Upami abdi tiasa…") jeung ngadéngékeun papadahan ti guru.

   • Pedaran: Soal ieu ngaguar aspek sosial dina paguneman, nyaéta kumaha cara urang komunikasi jeung jalma nu leuwih kolot atawa boga kalungguhan (guru).

Bagian 4: Nulis (Éssey/Carpon) jeung Ngébréhkeun Pamadegan

Bagian ieu bakal museur kana kamampuh siswa dina ngébréhkeun ideu jeung pamadegan sacara tulisan, boh dina wangun carita pondok (carpon) atawa tulisan argumentatif.

Sub-bagian 4.1: Nulis Carita Pondok (Carpon)

Téma: "Kacilakaan Leutik di Lapang"

Conto Carpon Pondok:

Sore éta, panonpoé geus mimiti rék surup. Di lapang bal, barudak keur ramé maén bal. Kuring jeung sobat-sobat karasa cape tapi bungah. Nalika bola asup ka gawang, sorak-sorak bungah ngalajegdeg. Ngan teu disangka, dina hiji patarungann, si Udin léngkahna kasengséd, murag ka taneuh. Jéléh baé, sukuna ngaligir. Babaturan nu séjén gancang ngarubung. Kuring gancang nyokot cai terus dituangkeun ka beungeutna. Ku bantuan babaturan, si Udin digarandeng ka imahna. Sanajan kacilakaan, poé éta téh jadi pangalaman anu hésé dilupakeun.

Pedaran ngeunaan Unsur-unsur Carpon:

• Palaku: Si Udin, kuring, babaturan.
• Latar: Lapang bal, sore poé.
• Plot/Galur: Dimimitian ku kaayaan nu bungah maén bal, lumangsung kacilakaan leutik, ditulungan, terus digarandeng ka imah.
• Pesen Moral: Pentingna babarengan jeung silih tulungan nalika aya kasusah.

Sub-bagian 4.2: Ngébréhkeun Pamadegan (Argumentasi)

Wacana Singket:

Sakola kudu leuwih merhatikeun pangembangan bakat jeung minat siswa di luar pangajaran akademis. Loba siswa anu boga potensi hébat dina widang seni, olahraga, atawa kapamingpinan, tapi teu meunang kasempetan anu cukup di sakola. Ku kituna, sakola téh kudu nyadiakeun program-program anu ngadukung pangembangan bakat siswa sacara leuwih intensif, lain ukur ngandelkeun kagiatan ékstra kurikuler anu kadang ukur formalitas.

Soal:

Naon sudut pandang panulis tina wacana di luhur ngeunaan peran sakola?

Jawaban jeung Pedaran:

• Jawaban: Sudut pandang panulis nyaéta yén sakola kudu leuwih aktif tur serius dina ngadukung pangembangan bakat jeung minat siswa di luar pangajaran akademis, lain ukur ngalakukeun kagiatan ékstra kurikuler sacara formalitas.
• Pedaran: Wacana di luhur ngébréhkeun hiji pamadegan anu jelas ti panulis ngeunaan pentingna pangembangan bakat siswa. Kata-kata saperti "kudu leuwih merhatikeun", "teu meunang kasempetan anu cukup", "kudu nyadiakeun program-program anu ngadukung", jeung "lain ukur ngandelkeun kagiatan ékstra kurikuler anu kadang ukur formalitas" mangrupa indikator sudut pandang panulis anu kritis jeung ngusulkeun parobahan.

Panutup

Diajar basa Sunda kelas XI semester ganjil téh mangrupa prosés anu penting pikeun nguatkeun kamampuh komunikasi jeung pemahaman budaya Sunda. Mugi conto soal jeung jawaban anu dipidangkeun dina artikel ieu tiasa ngabantos para siswa dina diajar. Ingat, latihan anu rutin jeung ngaguar materi sacara mendalam bakal ngahasilkeun hasil anu optimal. Terus semangat diajar basa Sunda!